شهرستان هلیلان در قسمت شمال شرقی استان ایلام قرار دارد. این شهرستان از جنوب با شهرستان کوهدشت استان لرستان و از شمال با شهرستان اسلامآباد غرب استان کرمانشاه همجوار میباشد.
استان ایلام
استان ایلام از غرب با کشور عراق از جنوب با استان خوزستان، از شرق با استان لرستان و از شمال با استان کرمانشاه همسایه است. بیش از نود درصد منابع نفتی و گاز غرب کشور و یازده درصد منابع شناخته شده نفت و گاز ایران در استان ایلام قرار دارد. همچنین این استان در جایگاه دوم منابع نفت و جایگاه سوم منابع گاز کشور است. استان ایلام به همراه استان خوزستان دارای طولانیترین مرز بینالمللی با کشور عراق است.
شهرستان هلیلان
شهرستان هلیلان یکی از شهرستانهای استان ایلام در غرب ایران است. مردم هلیلان به گویش لکی سخن میگویند. این شهرستان در مرز استان های ایلام، کرمانشاه و لرستان واقع شده است. این شهرستان یکی از مناطق محروم استان است که در سالهای اخیر اقداماتی صورت گرفته اما نیاز به تلاش بیشتری است دارای نقاط محروم زردلان است که قبلاً برای عبور و مرور با مشکل مواجهه بود اما اکنون بهتر شده و تردد به راحتی صورت میگیرد. این شهرستان درگذشته یکی از بخشهای اصلی کرمانشاه بوده (سرهنری راولینسون ۱۸۱۲) که به صورت بندی به داخل خاک کرمانشاه کشیده شده ولی بعدها از کرمانشاه جدا و ضمیمه ایلام شد بطوریکه اکنون نیم دیگر آن در کرمانشاه قرار دارد. همچنین بیشتر امور اداری و رفت و آمد و اقوام ساکنان این بخش در کرمانشاه است.
آب و هوا
بیشتر مناطق شهرستان هلیلان دارای آب و هوای گرم و خشک بوده که وجود رودخانه سیمره تا حدی خشکی آن را تعدیل میکند. هلیلان زمستانهایی معتدل و تابستان گرم دارد به نحوی که امکان برداشت مجدد غلات و صیفی جات را در آن فراهم میکند
بخش هلیلان در شمال شرقی استان ایلام و در حدفاصل استانهای لرستان و کرمانشاه یکی از سرسبزترین و خوش آب و هواترین مناطق استان ایلام می باشد که جنگلهای آن از بکرترین مناطق جنگلی کشورمان به حساب می اید. اما گویا این سرسبزی طبیعت و خوش آب و هوا بودن آب و نانی برای مردم این منطقه ندارد و متآسفانه این منطقه به دلیل نداشتن موقعیت های شغلی برای جوانان جویای کار در سالها و ماههای اخیر به یکی دیگر از مناطق مهاجر فرست کشور تبدیل شده است..
پروژه پتروشیمی هلیلان در یکی از مناطق محروم و دارای مشکلات عدیده ای شغلی و با افزایش روزافزون نرخ بیکاری اجراء می گردد که سهم بسیار مهمی در کاهش مشکلات اقتصادی منطقه دارد.
تاریخچه شهر هلیلان
هلیلان دارای آثار تاریخی و باستانی فراوانی چون قلعه ها, گورستان های تاریخی, پل ها و به خصوص تپه های باستانی است که بسیاری از این محوطه های تاریخی توسط باستان شناسان داخلی و خارجی مورد کاوش و بررسی قرار گرفته اند.
که یافته های باستان شناسی بیانگر آن است که سرزمین باستانی ناحیه سیمره در زاگرس میانی به دلیل دارا بودن شرایط مساعد زیستی, قله های مرتفع برفگیر, آب فراوان, مراتع حاصلخیز, جنگلهای انبوه غارها و پناهگاههای طبیعی از دیر باز محل مناسبی برای اقامتگاههای موقت و دائمی بشر بوده است.
دشت هلیلان یکی از مهمترین محل های تمدنی ایران باستان است آثار به دست آمده از آن متعلق به دوره زیرین پارینه سنگی و تاریخ تخمین آن حدود 100 هزار تا 200 هزار سال پیش است ودشت هلیلان به علت قرار گرفتن در محدوده بین تمدن های قدیم ایران باستان بخصوص تمدن ساسانی و همچنین عبور جاده شاهی (شوش به اکباتان) در جنوب و جاده خاوران در شمال آن یکر از محل های تمدنی و باستانی ایران زمین به شمار می رود.
مهمترین آثار تاریخی گروههای پراکندهی انسانی در حوزه فرهنگی ایلام و لرستان در درّهی هُلیلان، واقع در کناره رودخانهی سیمره است که در ارتفاع 930 متری از سطح دریا واقع شده است، در این منطقه حداقل هفت محل شناسایی شده است.
این محلها نزدیک منطقه ای به نام «پَل باریک» در شمال روستای سرچم و دو محل دیگر، یعنی دو غار به نام «مرآو» (marauw) و مَرروس (mar-ross) که گفته میشود آثار به دست آمده از آن متعلق به دورهی زیرین پارینه سنگی (upper upperpalaeolithic) و تاریخ تخمینی آن حدود 200 هزار تا 100 هزار سال پیش است.
از این هفت محل، دو محل پناهگاه سنگی و پنج محل دیگر از نوع محل باز هستند. باستانشناسان این دوره را مربوط به فرهنگ آشولین
«Acheulean» میدانند.
دشت هلیلان یکی از کهنترین زیستگاههای بشری فلات ایران در دورههای بعد از فرهنگ آشوریان نیز در غارها و پناهگاههای قدیمی در زاگرس به خصوص حاشیهی جلگهی سیمره چون غار مر تاریک بیستون، غار هومیان کوهدشت، کُنجی خرمآباد، غار دَرمَر در هُلیلان و ... شواهدی از یک تداوم فرهنگی طولانی دوران سنگ (پارینه سنگی، میانسنگی و نوسنگی) مشاهده گردیده است.